Józef Stalin, właściwie Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili (ros. Ио́сиф Виссарио́нович Джугашви́ли, wym. [ɪˈosʲɪf vʲɪsərʲɪˈonəvʲɪt͡ɕ d͡ʐʐʊɡɐˈʂvʲilʲɪ] (
odsłuchaj); Ioseb Besarionis Dze Dżughaszwili, gruz. იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი; ps. Stalin, Koba[a], Iwanow, Wasiljew, Czyżykow, Besoszwili[1]; ur. 6 grudnia?/ 18 grudnia 1878[b][2][3] w Gori, zm. 5 marca 1953 w Kuncewie[4]) – radziecki rewolucjonista bolszewicki, dyktator, polityk i zbrodniarz komunistyczny pochodzenia gruzińskiego[5], odpowiedzialny za śmierć milionów ludzi[6]. Był jednym z organizatorów zbrojnego przewrotu bolszewickiego, który przeszedł do historii jako „rewolucja październikowa”[5]. Do 1922 był członkiem Rady Komisarzy Ludowych, pełnił w niej m.in. funkcję komisarza do spraw narodowościowych[5]. W latach 1919–1953 był członkiem Biura Politycznego KC RKP(b), następnie WKP(b) i KPZR[5].
Formalnie pełnił obieralne, kadencyjne funkcje sekretarza generalnego KPZR i jej poprzedniczek oraz premiera ZSRR, faktycznie był dożywotnim dyktatorem posiadającym nieograniczoną władzę. Epoka jego rządów w ZSRR jest określana jako stalinizm.
W czasie rządów Stalina w ZSRR panował masowy, państwowy terror, który pochłonął życie 20 milionów ludzi, z czego 11 milionów zmarło wskutek głodu, oraz trudną do ustalenia liczbę ofiar sowieckich deportacji, zesłań i niewolniczej pracy w łagrach (zob. masowe zbrodnie komunistyczne)[5]. Stalin, zawierając pakt Ribbentrop-Mołotow z III Rzeszą, umożliwił jej dokonanie zbrojnej agresji na Polskę we wrześniu 1939, przyczyniając się do wybuchu II wojny światowej[7].